Vitaminen zijn essentiële bouwstenen die betrokken zijn bij een aantal functies in ons lichaam. Zonder vitaminen zouden wij en vele andere levende wezens niet kunnen overleven. De ontdekking van vitamines was een mijlpaal in de scheikunde en de gespecialiseerde geneeskunde. Aan het begin van de 19e eeuw werden de afzonderlijke vitamines ontdekt en geïsoleerd. De eerste was vitamine B1, ook bekend als thiamine, in 1912.
Wat zijn vitamines?
In 1912 nam de Poolse biochemicus Casimir Funk aan dat alle vitale stoffen een NH2-groep bevatten. Daarom bedacht hij de term "vitamine", van het Latijnse"vita" voor leven en"amine" voor stikstof. Later onderzoek toonde echter aan dat lang niet alle vitamines stikstof bevatten. Voorbeelden hiervan zijn vitamine A (retinol) en vitamine C (ascorbinezuur).
We onderscheiden in totaal 13 verschillende vitamines die essentieel zijn voor de mens, inclusief de provitaminen.
Het menselijk lichaam kan veel vitamines niet zelf aanmaken. Dit vermogen is ons in duizenden jaren evolutie ontnomen. Daarom is het essentieel, d.w.z. van levensbelang, dat we ze via ons voedsel binnenkrijgen. Bij mensen worden slechts 3 van de 13 vitamines door ons lichaam aangemaakt. Dit zijn niacine, dat kan worden aangemaakt uit het aminozuur tryptofaan, vitamine K, dat gedeeltelijk wordt aangemaakt in de darm met behulp van darmbacteriën, en vitamine D (D3), op voorwaarde dat het lichaam wordt blootgesteld aan voldoende zonlicht.
Dit betekent dat het lichaam de andere 10 niet zelf kan produceren.
Vitaminen zijn daarom betrokken bij veel stofwisselingsreacties. Hun taak is het reguleren van het gebruik van koolhydraten, eiwitten en mineralen. Ze zorgen dus ook voor de energieproductie, zodat ons lichaam al zijn taken kan vervullen. Vitaminen versterken ook het immuunsysteem, neutraliseren vrije radicalen, beschermen cellen tegen afsterven en zijn essentieel voor de opbouw van nieuwe cellen, bloedcellen, weefsel, botten en tanden, om maar een paar functies te noemen.
Ze zijn onderverdeeld in 2 klassen, de vetoplosbare en de wateroplosbare vitamines.
Vetoplosbaar
- Vitamine A (Retinol)
- Vitamine D (Calcitriol)
- Vitamine E (Tocoferol)
- Vitamine K (K1, K2)
Oplosbaar in water
- Vitamine C (ascorbinezuur)
- Vitamine B1 (Thiamine)
- Vitamine B2 (Riboflavine)
- Vitamine B3 (nicotinezuur, niacine)
- Vitamine B5 (pantotheenzuur)
- Vitamine B6 (Pyridoxine)
- Vitamine B7 (Biotine, Vitamine H)
- Vitamine B9 (foliumzuur)
- Vitamine B12 (Cobalamine)
Provitamine
Provitaminen zijn voorlopers van vitamines en moeten eerst worden omgezet in vitamines om nuttig te zijn voor het lichaam.
- Provitamine A (α-, β- en γ-caroteen en β-cryptoxanthine) als voorloper van vitamine A.
- Dexpanthenol kan worden omgezet in pantotheenzuur (vitamine B5).
- Provitamine D2 (ergosterol) is een voorloper van vitamine D2 (ergocalciferol).
- 7-Dehydrocholesterol wordt in de huid aangemaakt door UVB-straling de provitamine D3
Vitaminen en effecten
De effecten van vitamines in ons lichaam zijn zeer divers. Ze zijn betrokken bij duizenden processen en procedures in ons lichaam. Ze staan in wisselwerking met elkaar, maar ook met veel andere stoffen zoals mineralen en sporenelementen. Hier zijn maar een paar voorbeelden.
- Vitamine E werkt samen met vitamine C; zonder vitamine C is vitamine E zelfs schadelijk.
- Vitamine A heeft een wisselwerking met vitamine C; zonder vitamine C is vitamine A ook schadelijk.
- Vitamine D werkt samen met calcium en helpt bij de vorming van nieuw botweefsel
Dosering en biologische beschikbaarheid
De voorgestelde dagelijkse inname van vitamines wordt geregeld door de Europese Commissie in Verordening (EU) nr. 1169/2011. Dit is slechts een richtlijn, omdat de werkelijke behoefte van persoon tot persoon kan verschillen.
Vitamines kunnen ook in verschillende vormen voorkomen. Er zijn bijvoorbeeld verschillende vormen van vitamine B12, waarvan sommige goed worden opgenomen door het menselijk lichaam. Andere kunnen maar slecht worden benut. Dit wordt ook wel biologische beschikbaarheid genoemd. Over het algemeen wordt echter nooit het volledige aantal geleverde vitamines door het lichaam opgenomen. Dit komt door de complexe stofwisselingsprocessen in het menselijk lichaam.
Vitamines in het hedendaagse dieet
Wat zeker is, is dat er tegenwoordig een ongekende variëteit en keuze aan voedingsmiddelen is. Vroeger, 100 jaar geleden en langer, was een vitaminetekort de oorzaak van veel ziekten. Tegenwoordig zijn ziekten veroorzaakt door vitaminetekort echter zeer zeldzaam. Toch moeten we kritisch kijken naar de huidige veranderingen in de productie, zoals monoculturen en massaproductie.
Veel vitamines kunnen niet door het lichaam zelf worden aangemaakt
Veel voedingsmiddelen worden gekenmerkt door veredeling en massaproductie. Groenten, fruit en dierlijk voedsel worden geoptimaliseerd door toevoeging van chemische stoffen om zo veel en zo snel mogelijk te produceren, want opbrengst = geld. Deze manier van voedsel produceren heeft ook invloed op de samenstelling ervan. Planten hoeven zichzelf niet langer te beschermen tegen ongedierte, omdat deze met pesticiden in toom worden gehouden. Ze produceren minder van hun eigen plantaardige stoffen om zichzelf te beschermen. Daarnaast is conventionele landbouwgrond meestal van slechte kwaliteit en verrijkt met chemische voedingsstoffen. Dieren worden gefokt in massabedrijven, opnieuw behandeld met chemicaliën (zoals antibiotica) en krijgen vaak ontoereikende, niet-soortspecifieke voeding.
Iedereen moet dit in gedachten houden en zijn eigen mening vormen over de grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen waaruit we kunnen kiezen.
Onze producten zijn daarom voornamelijk gebaseerd op hoogwaardige producten en bioactieve vitaminevormen. Ze garanderen een betere kwaliteit, bevatten weinig schadelijke stoffen en een grotere hoeveelheid natuurlijke plantaardige stoffen.
Bronnen:
https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/vitamins_minerals_en
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32011R1169