Vitaminen zijn essentiële bouwstenen die betrokken zijn bij tal van functies in ons lichaam. Zonder hen zouden wij, en veel andere levende wezens, niet kunnen overleven. De ontdekking van de vitaminen was een mijlpaal in de chemie en de geneeskunde. Zo werden aan het begin van de 19e eeuw de afzonderlijke vitaminen ontdekt en geïsoleerd. De eerste was in 1912 vitamine B1, ook wel thiamine genoemd.
Wat zijn vitamines?
De Poolse biochemicus Casimir Funk stelde in 1912 dat alle levensnoodzakelijke stoffen een NH2-groep bevatten. Hij introduceerde daarom de term "vitamine", afgeleid van het Latijnse “vita” voor leven en “amin” voor stikstofhoudend. Latere onderzoeken toonden echter aan dat lang niet alle vitamines stikstofhoudend zijn. Voorbeelden hiervan zijn vitamine A (retinol) en vitamine C (ascorbinezuur).
In totaal onderscheiden we 13 verschillende vitamines die essentieel zijn voor de mens en waartoe ook de provitamines behoren.
Veel van de vitamines kan het menselijk lichaam niet zelf aanmaken. Deze vaardigheid is ons verloren gegaan in de duizenden jaren van evolutie. Daarom is het essentieel, dus levensbelangrijk, dat we ze via onze voeding binnenkrijgen. Bij de mens worden van de 13 vitamines slechts 3 door ons lichaam zelf aangemaakt. Dit zijn niacine, dat uit het aminozuur tryptofaan kan worden aangemaakt, vitamine K, dat gedeeltelijk in de darm met behulp van darmbacteriën wordt aangemaakt, en vitamine D (D3), mits het lichaam voldoende aan zonnestraling wordt blootgesteld.
De andere 10 kan het organisme dus niet zelf aanmaken.
Vitamines zijn dus betrokken bij veel reacties van de stofwisseling. Hun taak bestaat uit het reguleren van de vertering van koolhydraten, eiwitten en mineralen. Ze zorgen ook voor de energieproductie, zodat ons lichaam al zijn taken kan vervullen. Vitamines versterken bovendien het immuunsysteem, neutraliseren vrije radicalen, beschermen cellen tegen afsterven en zijn onmisbaar bij de opbouw van nieuwe cellen, bloedcellen, weefsels, botten en tanden om maar enkele functies te noemen.
Ze worden in 2 klassen verdeeld, de vetoplosbare en de wateroplosbare vitamines.
Vetoplosbaar
- Vitamine A (Retinol)
- Vitamine D (Calcitriol)
- Vitamine E (Tocoferol)
- Vitamine K (K1, K2)
Wateroplosbaar
- Vitamine C (Ascorbinezuur)
- Vitamine B1 (Thiamine)
- Vitamine B2 (riboflavine)
- Vitamine B3 (Nicotinezuur, Niacine)
- Vitamine B5 (Pantotheenzuur)
- Vitamine B6 (Pyridoxine)
- Vitamine B7 (Biotine, Vitamine H)
- Vitamine B9 (Foliumzuur)
- Vitamine B12 (Cobalamine)
Provitamin
Provitaminen zijn voorlopers van vitamines en moeten eerst nog in deze worden omgezet om nuttig te zijn voor het lichaam.
- Provitamine A (α-, β- en γ-caroteen en β-cryptoxanthine) als voorloper van vitamine A
- Dexpanthenol kan worden omgezet in pantotheenzuur (vitamine B5).
- Provitamine D2 (Ergosterol) is een voorloper van vitamine D2 (Ergocalciferol).
- 7-Dehydrocholesterol ontstaat in de huid door UVB-straling het provitamine D3
Vitaminen en werking
De werking van vitamines in ons lichaam is zeer veelzijdig. Ze zijn betrokken bij duizenden processen en gebeurtenissen in ons lichaam. Ze interageren niet alleen met elkaar, maar ook met veel andere stoffen zoals mineralen en sporenelementen. Hier zijn nu slechts enkele voorbeelden gegeven.
- Vitamine E werkt samen met vitamine C; zonder dit kan vitamine E zelfs schadelijk zijn.
- Vitamine A interageert met vitamine C; zonder dit is vitamine A ook schadelijk.
- Vitamine D werkt samen met calcium en helpt nieuw botweefsel te vormen.
Dosering en bioavailability
De voorgestelde dagelijkse dosis van vitamines wordt door de Europese Commissie geregeld in de verordening (EU) Nr. 1169/2011. Dit is echter slechts een richtlijn, aangezien de werkelijke behoefte van persoon tot persoon kan variëren.
Vitamines kunnen bovendien in verschillende vormen voorkomen. Zo zijn er bijvoorbeeld meerdere vormen van vitamine B12, waarvan sommige goed door het menselijk lichaam worden opgenomen. Andere daarentegen kunnen slechts slecht worden benut. Men spreekt hier ook van de zogenaamde bioavailability. Over het algemeen wordt echter nooit het volledige aantal toegediende vitamines door het lichaam opgenomen. Dit is te wijten aan de complexe stofwisselingsprocessen in het menselijk lichaam.
Vitaminen in de huidige voeding
Zeker is dat er vandaag de dag een ongekende verscheidenheid en keuze aan voedsel is. Vroeger, dus meer dan 100 jaar geleden, was vitaminegebrek de oorsprong van veel ziekten. Tegenwoordig zijn ziekten die te wijten zijn aan vitaminegebrek echter zeer zeldzaam. Toch moet men de huidige omslag in de productie, zoals monoculturen en massaproductie, kritisch beschouwen.
Veel vitamines kan het lichaam niet zelf aanmaken.
Veel voedingsmiddelen zijn gevormd door veredeling en deze massaproductie. Groenten, fruit en dierlijke producten worden geoptimaliseerd door de toevoeging van chemische stoffen om zoveel mogelijk en snel opbrengsten te genereren, want opbrengst = geld. Deze manier van voedselproductie heeft ook zijn gevolgen voor de samenstelling ervan. Planten hoeven zich niet meer tegen plagen te beschermen, omdat deze met pesticiden in toom worden gehouden. Ze produceren daardoor minder eigen plantaardige stoffen om zich te beschermen. Bovendien zijn conventionele akkerbodems meestal van slechte kwaliteit en verrijkt met chemische voedingsstoffen. Dieren worden in massahouderijen gefokt, weer behandeld met chemische stoffen (zoals antibiotica) en krijgen vaak een onvoldoende, niet-soortspecifieke voeding.
Iedereen zou dit in gedachten moeten houden en zelf een beeld en een mening moeten vormen over de toch zo grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen die we tot onze beschikking hebben.
Onze Producten maken daarom voornamelijk gebruik van hoogwaardige producten en bioactieve vitaminevormen. Ze garanderen een betere kwaliteit, zijn laag in schadelijke stoffen en bevatten hogere hoeveelheden natuurlijke plantenstoffen.
Bronnen:
https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/vitamins_minerals_en
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32011R1169