Was ist Kurkuma? Die goldene Wurzel der ayurvedischen Heilkunde

Wat is kurkuma? De gouden wortel van de ayurvedische geneeskunde

De kurkuma plant (Curcuma longa) komt uit India. Daar wordt ze al 5.000 jaar als heilige plant vereerd en behoort ze tot de familie van de gemberachtigen, ook wel Chinese wortel of gele gember genoemd. Evenzo wordt ze al zo lang in de Ayurveda, de Indiase geneeskunde, gebruikt. Kurkuma is een goudgele wortel die gedroogd en gemalen de curry zijn kenmerkende kleur geeft.

Hoe gezond is kurkuma?

In India en China is kurkuma een eeuwenoud geneeskruid voor de behandeling van ouderdomsziekten. Kurkuma bevat tot 5% kurkuminoïden en een etherische olie (tot 6%), die voornamelijk bestaat uit zingiberen, curcumol en tumeron.

Pas sinds kort wordt de geneeskracht van kurkuma ook in Europa medisch gebruikt.

De belangrijkste inhoudsstof van de kurkuma plant is het curcumine (Engels: Curcumin). Curcumine is een secundaire plantaardige stof (Engels: Phytonutrient) die de kurkuma zijn goud-oranje kleur geeft. Secundaire plantaardige stoffen komen in alle planten voor, ze dienen hier als kleurstof of als afweerstof tegen plagen. Deze plantaardige stoffen hebben een gezondheidsbevorderende werking op het menselijk lichaam.

In de geneeskunde worden de positieve eigenschappen van secundaire plantaardige stoffen als bewezen en algemeen erkend beschouwd. Ook het potentieel van curcumine is door verschillende studies sinds 1987 aangetoond. Deze tonen aan dat curcumine veelzijdige eigenschappen heeft. Hier staat vooral de factor als preventieve of aanvullende therapie centraal. Er zijn aanwijzingen gevonden die suggereren dat curcumine:

de spijsvertering ondersteunt.
Heeft ontstekingsremmende, antikanker en antioxidante eigenschappen.
als aanvullende therapie bij diabetes kan worden ingezet
als aanvullende therapie bij Alzheimer-dementie kan worden ingezet
als aanvullende therapie bij arteriosclerose kan worden ingezet

Maar ook al is kurkuma, en hier specifiek curcumine, al veelbelovend getest in talrijke celkweek- en dierproeven, moet worden opgemerkt dat doorgaans extreem hoge doseringen zijn gebruikt. Dergelijke hoge doseringen (tot enkele grammen puur curcumine) kan een mens niet via de voeding opnemen. Hiervoor zijn speciale preparaten in de vorm van extracten gebruikt.

Daarnaast is de bioavailability van curcumine sterk beperkt. Curcumine is een vetoplosbare plantaardige stof, wat betekent dat het lichaam het alleen kan opnemen met behulp van vetzuren (de zogenaamde lipiden). Curcumine is daarom slecht oplosbaar in water en weinig stabiel. Er worden dus slechts zeer kleine hoeveelheden uit de darm en in de cellen opgenomen.

Alles super met Beyond Nutrition

Hoe kan ik kurkuma gebruiken? Veiligheid en dosering

Op basis van een «No observed effect level» (NOEL) van 250 – 320 mg/kg lichaamsgewicht per dag en rekening houdend met een veiligheidsfactor, is voor voedsel een toelaatbare dagelijkse inname van maximaal 0-3 mg curcumine per kg lichaamsgewicht per dag vastgesteld.

Van de Europese Autoriteit EFSA is de dagelijkse maximale dosis voor voedingsmiddelen vastgesteld op 3 mg curcumine/kg lichaamsgewicht.

Veel voedingssupplementen op de markt bevatten vandaag de dag doseringen die ver boven de gedefinieerde maximumwaarden liggen. Doseringen van 500 mg curcumine en meer zijn geen uitzondering.

In het algemeen moet de inname van hooggedoseerde curcuminepreparaten met een specialist worden besproken.

Welke bijwerkingen heeft kurkuma?

Bij te hoge doseringen van kurkuma respectievelijk curcumine zijn er af en toe problemen met het maag-darmkanaal en de spijsvertering waargenomen. Over het algemeen is de inname van curcumine zeer veilig. In studies zijn er bij een inname van tot 12 g/dag gedurende 3 maanden geen bijwerkingen vastgesteld.

Kurkumin als additief

Kurkumin is als additief goedgekeurd en heeft het E-nummer Curcumin (E 100). Het gebruik van additieven is vastgesteld door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in de verordening (EG) nr. 1333/2008.

Kurkuma wordt vaak als kleurstof bij de kaasproductie gebruikt.

Men vindt het als additief in ontelbare voedingsmiddelen. Vaak wordt het als kleurstof bij de kaasproductie gebruikt, hier zijn afhankelijk van de productie maximaal 100-150 mg/kg toegestaan.

Kurkuma in combinatie met vitamine D

Algemeen wordt erkend dat secundaire plantaardige stoffen en vitamines natuurlijke synergieën aangaan. Dit betekent dat ze elkaar aanvullen in hun werking. Het is dan ook niet voor niets dat fruit en groenten zo gezond zijn, want daarin bevinden zich de genoemde vitalstoffen.

Vitamine D is hier erg interessant. Het heeft vergelijkbare eigenschappen als curcumine. Het is vetoplosbaar, wat betekent dat het alleen met behulp van vetzuren door het lichaam kan worden opgenomen en antioxidatieve eigenschappen heeft. Vitamine D ondersteunt het immuunsysteem en bevordert de vorming van botweefsel. Bovendien is het essentieel voor een normale spierfunctie. Een combinatie van beide stoffen is dus zinvol.

Voor een combinatie van kurkuma en vitamine D raden wij Beyond Curcuma aan.

Huidige studies over Kurkuma

Ontstekingsremmende en antioxidatieve eigenschappen

Door de antioxidatieve eigenschappen van curcumine helpt het ontstekingsprocessen die door vrije radicalen in het lichaam worden veroorzaakt te beperken. Het heeft dus, net als veel andere secundaire plantaardige stoffen, ontstekingsremmende eigenschappen.

Een mengsel van kurkumapoeder, extract en piperine ontplooit de volle kracht van curcumine.

Als antioxidant en door de ontstekingsremmende eigenschappen kan het daarom bij vrijwel elk chronisch probleem (of de preventie ervan) worden ingezet.

In een studie uit 1980 werden 18 patiënten met reumatoïde artritis behandeld met 1,2 g curcumine per dag. Het resultaat toonde een trend naar verbetering van de klachten (Deodhar et al., 1980).

Antikanker eigenschappen (kankervorming)

Studies hebben aangetoond dat curcumine de kankerontwikkeling in het lichaam kan remmen. Momenteel worden er nieuwe klinische studies gestart om dit effect verder te onderzoeken. Kanker ontstaat wanneer lichaamscellen zelfstandig, voortschrijdend en overmatig delen. Curcumine heeft invloed op de misvorming van cellen en kan zo de vorming van tumorcellen remmen. Het fungeert als een schakelaar voor specifieke transcriptiefactoren. Deze transcriptiefactoren reguleren alle genen die nodig zijn voor tumorvorming. Het schakelt de betreffende transcriptiefactoren uit om zo de groei en verspreiding van kankercellen te beperken.

'De kankervertragende werking is onder andere onderzocht aan de hand van prostaatkanker. De werkzame stof van kurkuma verlaagde in vitro de gevoeligheid van de androgenen- en de epidermale groeifactorreceptor (downregulatie), remde de celdeling, de vorming van pro-inflammatoire boodschappers en induceerde de mechanismen die leiden tot de dood van kankercellen. (Hasima en Aggarwal, 2012).

Bij 62 patiënten met huidkankerläsies verbeterde een oraal toegediende alcoholextract, net als een topische bereiding van kurkuma, het klachtenbeeld. De onaangename geur verdween bij 90% van de patiënten, de jeuk bij bijna allen. Bij ongeveer 10% van de patiënten nam de grootte van de huidläsies af. Slechts bij één patiënt traden bijwerkingen op (vermoedelijk allergisch gerelateerde jeuk) (Kuttan et al., 1987).

In 3 open studies bij patiënten met een pancreaskanker werd bij elk 17 tot 25 patiënten 8 g curcumine per dag toegediend. Deze hoge curcuminedosis werd niet altijd goed verdragen door het maag-darmkanaal. Over het geheel genomen werd de werking op de kankeraandoening echter als gunstig beoordeeld (Dhillon et al., 2008, Epelbaum et al., 2010, Kanai et al., 2011).

Kurkuma en het immuunsysteem

Kurkuma heeft antimicrobiële en antioxidatieve eigenschappen die het immuunsysteem actief ondersteunen in de strijd tegen vrije radicalen. Kurkuma werkt daarbij niet alleen, maar in combinatie met de ongeveer 300 andere secundaire planten-, mineralen en vitaminen die men in de kurkumaplant terugvindt.

Kurkumin bij cognitieve aandoeningen

Kurkuma heeft de speciale eigenschap dat het de bloed-hersenbarrière kan doordringen. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het daarom mogelijk kan beschermen tegen neurodegeneratieve ziekten. Verdere studies zijn echter nog nodig.

Curcumine en zwangerschap

Tijdens de zwangerschap bevindt het vrouwelijke lichaam zich in een uitzonderlijke toestand. Het hele metabolisme is aangepast om de foetus van voedingsstoffen te voorzien en te beschermen. Ook veranderen veel andere stofwisselingsprocessen in het lichaam van de moeder. Studies met secundaire plantenstoffen met betrekking tot de zwangerschap en de ontwikkeling van de foetus zijn zeer zeldzaam en zijn niet voldoende voor een nauwkeurige inschatting.

Ook al is curcumine, zoals eerder beschreven, veelbelovend wat betreft zijn potentiële positieve eigenschappen, moet men op basis van de huidige gegevens afraden het in te nemen tijdens de zwangerschap. Een verdere inzicht biedt de hier genoemde studie:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/MC7603145/

De bioavailability van curcumine

De bioavailability van curcumine is van nature sterk beperkt. Curcumine is een vetoplosbare plantaardige stof, wat betekent dat het lichaam het alleen met behulp van vetzuren (de zogenaamde lipiden) kan opnemen. Curcumine is daarom slecht oplosbaar in water en weinig stabiel. Er worden dus slechts zeer kleine hoeveelheden uit de darm en in de cellen opgenomen.

Zwarte peper verhoogt dus de biologische beschikbaarheid van curcumine met een veelvoud.

In de studie "Invloed van piperine op de farmacokinetiek van curcumine bij dieren en menselijke vrijwilligers." verhoogde de toediening van 20mg Piperine de biologische beschikbaarheid van curcumine met 2000% tijdens de eerste 1-2 uur na inname. Andere studies toonden bovendien de effectiviteit van zwarte peper als bio-enhancer aan.

Piperine aanvult met curcumine, omdat het als secundaire plantaardige stof ook gezondheidsbevorderende eigenschappen heeft.

Piperine is een secundaire plantaardige stof die in zwarte peper voorkomt. Het dient daar als smaakstof en is verantwoordelijk voor de scherpe smaak.

Een te hoge dosis piperine kan leiden tot irritaties van het maag-darmkanaal.

De huidige veiligheidswaarde voor de inname van piperine is volgens EFSA een NOAEL van 5 mg/kg/dag. Men moet opmerken dat een te hoge inname van piperine het maag-darmkanaal onnodig kan irriteren.

Laatste woord

Kurkuma en het daarin aanwezige curcumine behoren zeker tot de natuurlijke werkstoffen van de 21e eeuw. Om deze reden is het een vast onderdeel van het voedingsstoffenpalet van Beyond Nutrition. We kunnen veel van de eerder genoemde eigenschappen natuurlijk niet op een voedingssupplement overdragen, maar over het algemeen geldt dat secundaire plantaardige stoffen zoals curcumine gezondheidsbevorderende eigenschappen en nog onontdekt potentieel bezitten.